با ترمومتر و مانومتر آشنا شوید!
ترمومتر و مانومتر از دسته تجهیزاتی هستند که امروزه بر روی دستگاه های مختلف تعبیه می گردند. هدف از کاربرد ترمومتر و مانومتر در واقع نمایش دما و فشار برای اپراتورها و کاربران است. ترمومتر وظیفه نشان دادن دمای محیط، دمای داخلی مخازن و … را بر عهده دارد و از مانومتر برای نمایش فشار داخلی سیستم های بسته و مخزن استفاده می شود. مانومتر و ترمومتر را می توان بر روی دستگاه های مختلف نصب کرد و در آزمایشگاه های علمی، تجهیزات صنعتی، خانگی، نیمه صنعتی و … بیشتر کاربرد دارند.
در فرآیندهای صنعتی، آزمایشگاهی و علمی دما و فشار بعنوان دو پارامتر مهم و فیزیکی به حساب می آیند و از گذشته تاکنون مطالعات زیادی بر روی فشار و دما صورت گرفته است، حتی تغییرات دما و فشار در بدن نیز به اندازه ای اهمیت دارد که وجود اختلال در آنها، ممکن است سبب مرگ افراد یا صدمات غیرقابل جبران شود. در این مقاله به بررسی ترمومتر و مانومتر و کاربردشان می پردازیم که دو قطعه مهم برای نمایش دما و فشار هستند.
تعریفی کلی از مانومتر
مانومتر جزو تجهیزات اندازه گیری فشار مایعات، گازها و … است که امروزه در ساخت بیشتر تجهیزات صنعتی، نیمه صنعتی و خانگی کاربرد دارند. برای مثال در ساخت پکیج های اوریاد استفاده شده اند که فشار آب داخلی را نشان می دهد. مانومترها در انواع مختلف طراحی شده اند که از لحاظ فشار کاری، مدل، محل اتصال، قطر و … با هم متفاوتند. شکل ظاهری مانومترها نیز یکی نیست؛ بگونه ای که حالت مورب دارند یا در حالت های حلزونی، C ،U و یا مارپیچی قابل تولید هستند. مانومترها دارای صفحه ای کوچک بوده و قطر آنها، برحسب نوع کاربری و دستگاهی که در آن استفاده شده اند، متغیر است.
امروزه مانومتر بیشتر به منظور اندازه گیری فشار مایعات درونی مخزن ها بکار می رود. البته از آن جهت اندازه گیری جریان داخلی لوله ها نیز استفاده می شود، این عمل مطابق با اختلاف فشاری که مابین ابتدا و انتهای لوله وجود دارد، اجرا می گردد. مانومتر جزو قطعاتی است که بواسطه آن می توان فشار گاز محبوس شده داخلی یک محفظه را سنجید.
با انواع مانومتر آشنا شوید!
مانومتر عقربه ای
این مانومترها یا فشارسنج ها، بیشتر بر روی تجهیزات صنعتی تعبیه می گردند و بر روی کمپرسور و پمپ، سیستم تهویه مطبوع، سیستم های پنوماتیک و هیدرولیک و … نیز استفاده می شوند. مانومترهای عقربه ای مجهز به صفحه ای کوچک، همراه با تعدادی اعداد و ارقام هستند که میزان فشار داخلی مخازن، توسط عقربه بر روی صفحه نشان داده می شود. مانومترهای عقربه ای جزو فشارسنج های پرکاربرد به حساب می آیند.
مانومتر C (لوله بوردون)
مانومتر C از لوله هایی تشکیل شده که شکل آنها C مانند است. این لوله ها از یک سمت بسته و از سمت دیگر به نقطه فشار متصل شده اند. در نتیجه با وارد شدن فشار، از نقطه مورد نظر بر یک سر لوله، لوله بوردون به حرکت درآمده و بواسطه عقربه و یک اهرم چرخ دنده به گردش در می آید و میزان فشار رویت می گردد.
مانومتر مارپیچی و حلزونی
مانومتر مارپیچی دارای لوله C و دو لوله دیگر بوده که یکی از آنها حالت حلزونی داشته و دیگری شکلی مارپیچی دارد. جابجایی در این مانومتر مطابق با زاویه خم لوله اجرا می گردد و اندازه کمان لوله C بوردونی آن، از 360 درجه کمتر است. مانومتر حلزونی و مارپیچی انتخابی مناسب برای مواردی است که جهت اندازه گیری فشار، نیاز به حساسیت بالا باشد.
مانومتر U
این نوع مانومترها ساختاری جمع و جور دارند و به شکل U طراحی شده اند. در واقع یک سمت لوله کاربردی در این مانومتر باز بوده و سمت دیگر آن متصل به منبع مورد نظر است.
مانومتر مورب
اگر برای اندازه گیری به فشار کمی نیاز باشد، مانومتر مورب گزینه مناسبی است. استفاده از این نوع مانومترها در مواردی توصیه می شود که به اندازه گیری فشار آب یا مایعاتی تا 5. 0 اینچ نیاز باشد.
تعریفی از تجهیزات سنجش دما
جهت اندازه گیری دمای مایعات، گازها و حتی جامدات می توان از ترمومتر استفاده کرد. ترمومتر بر روی تجهیزات صنعتی و نیمه صنعتی تعبیه می گردد و البته مصارفی خانگی نیز دارد. ترمومترهای صنعتی و خانگی ساختاری متفاوت دارند، اما از لحاظ کارایی یکسان بوده و وظیفه آنها، اندازه گیری دما است. ترمومترها در پالایشگاه ها، کارخانجات و … بیشترین کاربرد را داشته و در انواع مختلف تولید می شوند که شامل نوع دیجیتال، عقربه ای، جیوه ای، الکلی و … است.
از ترمومتر در چه مواردی استفاده می شود؟
- استفاده در دستگاه های مختلف از جمله عرق گیرها، اسانس گیرها و …
- مناسب برای بررسی الکتروموتورها و سیستم های تهویه
- وسیله ای مناسب برای شناسایی خطاهای الکتریکی و تشخیص اتلاف انرژی
- وسیله ای مناسب برای بررسی رطوبت و نشتی ساختمان ها
- قابل استفاده بر روی تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی
بررسی تجهیزات دماسنج از لحاظ انواع مدل ها
ترمومتر جیوه ای
ترمومترهای جیوه ای جزو ساده ترین نوع بوده و در مطب پزشکان و منازل بیشترین کاربرد را دارند. در لوله این دماسنج ها، از جیوه استفاده شده که نسبت به دما حساسند، به همین دلیل به آن ها ترمومتر جیوه ای گفته می شود. در واقع تغییر دما سبب می شود، میزان جیوه تغییر کند و در نهایت منقبض گردد.
ترمومتر الکلی
دماسنج های الکلی مخصوص آزمایشگاه ها هستند و ساختاری ساده دارند. در واقع این نوع ترمومتر از لحاظ ماده داخلی لوله، با ترمومتر جیوه ای تفاوت دارد. ترمومتر مذکور از سطح ایمنی بالایی برخوردار است و محتویات داخلی آن برعکس نوع جیوه ای، سریع تبخیر می شود.
ترمومتر دیجیتالی
ترمومترهای دیجیتالی در تجهیزات صنعتی استفاده می شوند. بگونه ای که در یخچال ها، کولرهای جدید و مدرن، اتوهای مخصوص خشکشویی و بزرگ کاربرد دارند. در واقع کارکرد این ترمومترها با خواص مواد نیمه رساناها مطابقت داشته و سنسور بکار برده شده در آنها، تغییر جریان عبوری را برحسب تغییرات دمایی اجرا می کند. با همین تغییرات دمایی، دمای محیط اندازه گیری می شود.
ترمومتر لیزری
بواسطه این ترمومترها می توان دمای اجسام را، از راه دور و به صورت غیرتماسی اجرا کرد. این ترمومترها براساس تابش مستقیم مادون قرمز به جسم عمل می کنند.
نتیجه گیری از مقاله کاربرد ترمومتر و مانومتر
کاربرد ترمومتر و مانومتر در اغلب تجهیزاتی صنعتی همانند سیستم های حرارتی (پکیج ها، بویلرها، دستگاه های پاستوریزاتور، هموژنایزر و غیره)، برودتی، تجهیزات خانگی، آزمایشگاهی و … بسیار رایج می باشد. ترمومتر وسیله ای برای اندازه گیری دما و مانومتر تجهیزی ویژه برای اندازه گیری فشار است. در واقع دما و فشار دو پارامتر مهم در صنایع هستند که تاکنون مطالعات فراوانی روی آنها صورت گرفته است. این دو قطعه انواع مختلفی دارند، بگونه ای که ترمومتر در مدل های الکلی، جیوه ای، دیجیتالی و لیزری قابل ساخت است. مانومتر نیز انواع مختلفی دارد که شامل: مانومتر مورب، مارپیچی و حلزونی، مدل C و مدل U است.
ترمومترها را می توان در عرق گیرها و اسانس گیرها استفاده کرد، تا دمای داخلی دیگ نشان داده شود. از مانومترها می توان در سیستم های گرمایشی از جمله پکیج ها استفاده کرد که تولید کننده آبگرم هستند؛ در واقع وظیفه مانومتر در این دستگاه ها، اندازه گیری فشار آب داخلی مدار بسته است. بعضی تجهیزات دیگر، هر دو امکان را بصورت یکجا دارند (هم دارای ترمومتر هستند هم مانومتر)، بدین تریب فشار و دمای سیالات و … بصورت همزمان اندازه گیری می شوند.